სუროგატი დედის მომსახურებას მომავალი მშობლები მიმართავენ შემდეგ შემთხვევებში:

• საშვილოსნოს არარსებობისას, რაც გამოწვეულია განვითარების თანდაყოლილი პათოლოგიითა და საშვილოსნოს ანატომიური პრობლემებით (მათ შორის, როკიტანსკი-კიუსტნერის სინდრომითა და ა.შ.);
• საშვილოსნოს არარსებობისას ჰისტერექტომიის, ე.ი. საშვილოსნოს ოპერატიული ამპუტაციის ან ექსტირპაციის შედეგად;
• სხვა დაავადებებისას, როდესაც ქალის ორსულობა საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობას ან სიცოცხლეს (შაქრიანი დიაბეტი, სისტემური დაავადებები, თირკმლის უკმარისობა, ონკოლოგიური დაავადებები და ა.შ.);
• წარუმატებელი ქირურგიული ჩარევა (ენდომეტრიუმის ბაზალური და ფუნქციური ფენის დაზიანება, აშერმანის სინდრომი);
• სხვადასხვა ლოკალიზაციის მრავალრიცხოვანი მიომატოზური კვანძების არსებობა;
• IVF-ის რამდენიმე წარუმატებელი მცდელობა;
• მუცლის მოშლის მრავალრიცხოვანი შემთხვევები.

ამრიგად, მოცემულ შემთხვევებში, წყვილისათვის სუროგატული დედის ჩართვა ბიოლოგიური შვილის მუცლით სატარებლად და სამშობიაროდ წარმოადგენს მათ ერთადერთ შესაძლებლობას, გახდნენ მშობლები.

წინა-საიმპლანტაციო გენეტიკური სკრინინგი და გენეტიკური დიაგნოსტიკა საშუალებას იძლევა, ჩატარდეს დიაგნოსტიკა ემბრიონის ყველაზე ადრეული განვითარების პერიოდში (ემბრიონის ასაკი 3 - 5 დღე). მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს გარკვეული კავშირი განვითარების დინამიკას, ემბრიონის მორფოლოგიასა და მის პროგნოზს შორის ორსულობის თვალსაზრისით, ზოგიერთი წყვილისათვის გენეტიკური რისკის მატებასთან ერთად შეფასების ეს ტიპი არ არის საკმარისი. იმ პირობით, რომ კვერცხუჯრედების ხელოვნური განაყოფიერების მეთოდით განაყოფიერების შემდეგ რამდენიმე ემბრიონი წარმოიქმნება, ეს მეთოდი საშუალებას იძლევა, არჩეულ იქნას ემბრიონები ხილული გენეტიკური გადახრის გარეშე.

ამის წყალობით იზრდება ორსულობისა და ჯანმრთელი ბავშვის დაბადების ალბათობა. ამასთან ერთად მცირდება აბორტის ან გენეტიკური მიზეზებით ორსულობის შეწყვეტის აუცილებლობის რისკი.

გამოკვლევის შემადგენელი ნაწილია ემბრიონის უჯრედების ბიოფსია, რომლის დროსაც მიკრომანიპულაციური ტექნიკის დახმარებით ოპტიმალურად განვითარებადი ემბრიონიდან შეირჩევა უჯრედები (ბლასტომერები). მათი რაოდენობა და ადგილი, საიდანაც ხდება მათი შერჩევა, დამოკიდებულია განვითარების ხარისხსა და საჭირო კვლევაზე. ვინაიდან ემბრიონის უჯრედები განვითარების ადრეულ სტადიაში ჯერ არ არის სპეციალიზებული, ეს ჩარევა არ აწვება ტვირთად სიცოცხლისუნარიან ემბრიონს და ის განაგრძობს ნორმალურად განვითარებას.

ჩატარებული გენეტიკური ანალიზის შემდეგ, საშვილოსნოს ღრუში გადასატანად შეირჩევა მხოლოდ გენეტიკური ანალიზის ნორმალური შედეგის მქონე ემბრიონები (ე.ი. ისეთები, რომლებსაც არ გააჩნია ხილული გენეტიკური გადახრები). ამან უნდა გამოიწვიოს ორსულობის დადგომისა და მისი წარმატებით დასრულების ალბათობის ზრდა.

ეს მეთოდი მიმართულია უშუალოდ გენეტიკური დაავადებების დიაგნოსტიკაზე, რომლებიც შეიძლება გადაცემულ იქნას მშობლებისაგან.

ეს მეთოდი, კლინიკურ გენეტიკოსთან კონსულტაციის შემდეგ, რეკომენდებულია წყვილებისათვის, თუ მშობლებს დასმული აქვთ გენეტიკური გადახრის დიაგნოზი.

წინა-საიმპლანტაციო გენეტიკური გამოკვლევა, უპირველეს ყოვლისა, საშუალებას იძლევა, აღმოჩენილ იქნას რიგი სერიოზული გადახრები ქრომოსომების რაოდენობაში, რომლებიც აფერხებენ ემბრიონის ნორმალურ განვითარებას. ემბრიონის გენეტიკურ გაფორმებაში ასევე შესაძლებელია გამოვლენილ იქნას გარკვეული მემკვიდრეობითი დაავადებები ან გადახრები ქრომოსომების სტრუქტურაში. მაგრამ, მიუხედავად იმისა, რომ ევოლუცია წინ მიიწევს და გამოვლენილი გადახრების რაოდენობა მუდმივად იზრდება, ჯერჯერობით შეუძლებელია ისეთი ემბრიონის შერჩევის სრულად გარანტირება, რომელსაც არ გააჩნია დეფექტები.

IVF პროგრამის წარმატების შანსი იზრდება იმის წყალობით, რომ არ ხდება იმ ემბრიონების ტრანსპლანტაცია, რომლებიც ჩატარებული ტესტების შედეგების მიხედვით ითვლება პათოლოგიური ხასიათის მქონედ. PGD-ს გარეშე ჩვენ ვერ მივიღებდით ამ ინფორმაციას და ხშირად მოვახდენდით ისეთი ემბრიონების ტრანსპლანტაციას, რომლებსაც არ ექნებოდათ ნორმალური ორსულობის გამოწვევის უნარი. თუმცა, ჯანმრთელი ემბრიონების ემბრიოტრანსფერსაც არ შეუძლიათ IVF პროგრამის წარმატების ავტომატურად გარანტირება, ე.ი. ემბრიონის იმპლანტაცია მისი საშვილოსნოს ღრუში გადაყვანის შემდეგ და ორსულობის წარმოშობა. მას ასევე არ შეუძლია ჯანმრთელი ბავშვის დაბადების გარანტირება. ყველაფერ ამაზე გავლენას ახდენს დიდი რაოდენობით სხვა ფაქტორები.

ეს მეთოდი მიმართულია არა გარკვეული გენეტიკური გადახრის, არამედ ქრომოსომების განლაგებაში პათოლოგიური ცვლილების გამოვლენაზე კვერცხუჯრედისა და სპერმატოზოიდის შერწყმისა და ემბრიონის შემდგომი ადრეული განვითარების დროს. ამ გადახრებს თან ახლავს, უპირველეს ყოვლისა, ქრომოსომების არანორმალური რაოდენობა (მაგალითად, დაუნის სინდრომი). PGS მეთოდის დახმარებით შესაძლებელია ან მხოლოდ შერჩეული ქრომოსომების გამოკვლევა, რომლებიც ყველაზე ხშირად ზიანდება, ან ემბრიონის ყველა ქრომოსომისა.

ეს მეთოდი, კლინიკურ გენეტიკოსთან კონსულტაციის შემდეგ, უპირველეს ყოვლისა რეკომენდებულია წყვილებისათვის, რომელთა შემთხვევაშიც:

• ქალის ასაკი 35 წელზე მეტია და ამგვარად, გაზრდილია არანორმალური რაოდენობის ქრომოსომების მქონე ბავშვის დაბადების ალბათობა.
• მეორდება წარუმატებლობა IVF მეთოდით მკურნალობისას ან აბორტები ორსულობის ადრეულ ეტაპზე.
• ერთერთ პარტნიორს უტარდებოდა ან უტარდება გარკვეული სახის ქიმიო- ან რადიოთერაპია
• IVF ციკლში კვერცხუჯრედების განაყოფიერებისათვის გამოიყენებოდა აზოოსპერმიის არაობსტრუქციული ფორმის მქონე პარტნიორის სპერმატოზოიდები, მიღებული MESA (სპერმატოზოიდების მიკროქირურგიული ასპირაცია კვერცხის ეპიდიდიმისიდან) ან TESE მეთოდის (სპერმატოზოიდების ტესტიკულური ექსტრაქცია) გამოყენებით
• აუცილებელია შეირჩეს ბავშვის სქესი სამედიცინო ჩვენებების მიხედვით (დაავადება დაკავშირებულია სქესთან)

IVF პაციენტები არ მიეკუთვნებიან კრიოკონსერვაციის საჭიროების მქონე პაციენტების კატეგორიას. IVF არის ექსტრაკორპორალური განაყოფიერება, რომელსაც ხალხი „სინჯარაში განაყოფიერებას“ უწოდებს. ეს შესანიშნავი მეთოდია უნაყოფობის დასაძლევად. იგი ითვალისწინებს ემბრიონის მოპოვებას ხელოვნური განაყოფიერების დახმარებით არა ქალის სხეულში, არამედ სინჯარაში. განვითარების გარკვეულ ეტაპამდე ემბრიონებს ზრდიან ერთგვარ ინკუბატორებში ხუთი დღეღამის განმავლობაში. მეხუთე დღეს ხელოვნურად გაზრდილ ემბრიონს გადასვამენ დედის სხეულში. ერთდროულად გადასვამენ ორ ემბრიონს, რათა გაზარდონ წარმატებულად ადაპტაციის შანსები. IVF-ს დროს არ ხდება ორზე მეტი ემბრიონის გადანერგვა, რათა გამოირიცხოს მრავალნაყოფიანი ორსულობის შესაძლებლობა.

კრიოკონსერვაცია შესაძლოა საჭირო დარჩეს იმ შემთხვევაში, თუ ხელოვნური განაყოფიერების პროცესში სიცოცხლისუნარიანი აღმოჩნდება არა ორი, არამედ ორზე მეტი ემბრიონი. ზოგიერთი მათგანი შეიძლება დავუქვემდებაროთ კრიოკონსერვაციას, რათა IVF-ის მომდევნო ციკლებში მოხდეს მათი გამოყენება განაყოფიერების მასალის სახით, თუ წინა პროცედურამ არ მოგვცა სასურველი შედეგი. გაყინული ემბრიონების გამოყენება ასევე შეიძლება დროთა განმავლობაში, თუ უკვე ნამშობიარებმა ქალმა გადაწყვიტა, კიდევ ერთხელ ჩაიტაროს IVF განაყოფიერების პროცედურა.

30 წელზე უფროსი ასაკის ქალები და 40 წელზე უფროსი ასაკის მამაკაცები ასევე არ საჭიროებენ კრიოკონსერვაციას. ყველა, ვინც გადაავადებს ორსულობასა და მშობიარობას, იმის გამო, რომ არ შეუძლია მისი მატერიალურად უზრუნველყოფა ან არ ჰყავს რეგულარული პარტნიორი, კარიერული და სხვა მიზეზებით. ეს ყველაფერი იმიტომ, რომ ასაკთან ერთად პროკრეციის (შთამომავლობის ყოლის) პოტენციალი მცირდება. ეს ეხება როგორც მამაკაცებს, ასევე ქალებს. ეს ამცირებს ბავშვის ბუნებრივი ჩასახვის შანსს. ბუნებრივი ჩასახვის შანსი ყველაზე დაბალია 37 და მეტი წლის ასაკის ქალებში. უნაყოფობის თერაპიის პროცესში მოცემული კატეგორიების ქალებში და უფრო ასაკოვან მამაკაცებში დამხმარე ტიპის რეპროდუქციული ტექნოლოგიები არ იძლევა ისეთსავე შედეგებს, როგორსაც ადგილი აქვს უფრო ახალგაზრდა პაციენტებში.

გარდა ამისა, ოცდაათ წელზე უფროს ასაკში ჩნდება და მხოლოდ იზრდება გენეტიკური გადახრების მქონე ბავშვის დაბადების შესაძლებლობა. და მისი წარმოშობის ძირითადი მიზეზია სასქესო უჯრედების დაბერება. აქედან გამომდინარე, კრიოკონსერვაცია განსაკუთრებით ეფექტურია ასაკში, როდესაც ადამიანის სასქესო უჯრედებს ჯერ არ განუცდია დაბერების ნეგატიური პროცესი.

პაციენტებს ქიმიოთერაპიის ან კარდინალური მკურნალობის ჩატარებამდე, რომელიც გავლენას ახდენს ნაყოფის ჩასახვის ფუნქციაზე. ამ უკანასკნელს განეკუთვნება ასევე ანტიბიოტიკების, ანტივირუსული პრეპარატების ხანგრძლივი მიღება. ასეთი პაციენტების ერთადერთი შანსია ჯანსაღი სასქესო უჯრედების შენახვა პროცედურებისა და მთელი მკურნალობის გავლამდე.

პაციენტებს, რომელთა ანამნეზშიც არსებობს გენის რეპროდუქციის ფუნქციაზე ნეგატიური გავლენის მქონე სისტემური დაავადებები.

იმ ადამიანების ყველა კატეგორიას, ვისი პროფესიული საქმიანობაც პირდაპირ კავშირშია სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის რისკთან. ესენი არიან მეხანძრეები და საგანგებო სიტუაციებზე რეაგირების სამსახურების თანამშრომლები, ქიმიური წარმოების მუშაკები სამსახურის დაწყებამდე და სხვ.

სპორტსმენებს. კვების განსაკუთრებულმა რეჟიმმა და ექსტრემალურმა დატვირთვებმა შესაძლოა გავლენა იქონიოს რეპროდუქციის უნარზე. კრიოკონსერვაცია რეკომენდებულია კარიერის დასაწყისში, რაც ჯანსაღი ბიომასალის შენახვის საშუალებას იძლევა.

დონორობა რეპროდუქციის ტექნოლოგიების კიდევ ერთი სფეროა. დონორი იძლევა მასალას ოჯახური წყვილებისათვის, რომლებსაც არ შეუძლიათ ბავშვის გაჩენა.

კრიოკონსერვაცია არის ადამიანთა სულ უფრო მეტი კატეგორიისათვის ხელმისაწვდომი რეპროდუქციული ფუნქციის ბიოლოგიური დაზღვევა, რომელსაც თანამედროვე მედიცინა გვათავაზობს.

აბსოლუტური ჩვენებები:

• გონადების დისგენეზია: სუფთა ფორმა (კარიოტიპი 46 XX), შერეული ფორმა (კარიოტიპის 46, XY), შერეშევსკი-ტერნერის სინდრომი (კარიოტიპი 45, X0);
• საკვერცხეების ნაადრევი გამოფიტვის სინდრომი ან რეზისტენტული საკვერცხეების სინდრომი;
• პოსტკასტრაციული ამენორეა საკვერცხეების მოცილების, სხივური ან ქიმიოთერაპიის შედეგად;
• ბუნებრივი მენოპაუზა.

ფარდობითი ჩვენებები:

• ოვარიული რეზერვის მკვეთრი შემცირება;
• მდედრობითი ხაზით შთამომავლობისათვის გენეტიკური დაავადებების გადაცემის შესაძლებლობა;
• მომავალი დედის ოოციტების ფუნქციური არასრულფასოვნება;
• IVF-ის წარუმატებელი მცდელობები ოვულაციის ინდუქციის დაბალი ეფექტურობის შედეგად;
• ვერშემდგარი ორსულობა საშვილოსნოს ღრუში IVF-ის დროს მიღებული ემბრიონების არაერთჯერადი გადატანის შემდეგ (მათი ცუდი ხარისხის გამო).

რა არის ICSI და რით განსხვავდება ის IVF-ისაგან. ICSI, ან სპერმატოზოიდის ინტრაციტოპლაზმური ინექცია (ინგლისურიდან: ICSI - IntraCytoplasmic Sperm Injection), არის სპერმატოზოიდის ხელოვნური შეყვანა უშუალოდ კვერცხუჯრედში.

რა განსხვავებაა ტრადიციულ IVF-სა და ICSI-ს შორის? IVF (ექსტრაკორპორალური განაყოფიერება) არის საბაზისო პროცედურა, რომელიც მდგომარეობს კვერცხუჯრედის განაყოფიერებაში ლაბორატორიულ პირობებში, ემბრიონის შემდგომი განთავსებით ქალის საშვილოსნოს ღრუში. ICSI კი არის IVF-ის დამატებითი პროტოკოლი. ამგვარი მიდგომისას მომწიფებული კვერცხუჯრედისა და სპერმატოზოიდის გაერთიანება ტარდება გართულებული სქემით. ექიმი-ემბრიოლოგი ასრულებს შემდეგ ეტაპებს:

• ის შეარჩევს სრულფასოვან მომწიფებულ ოოციტებსა და აქტიურ, მორფოლოგიურად სრულფასოვან სპერმატოზოიდებს. სპერმატოზოიდები შეიძლება გამოიყოს სპერმიდან. ამ შემთხვევაში საკმარისია სპერმაში თუნდაც ერთი სიცოცხლისუნარიანი სპერმატოზოიდის აღმოჩენა და მისი მიკროინსტრუმენტ-ნემსში მოთავსება (ამ ნემსის შიდა დიამეტრი ოდნავ აღემატება სპერმატოზოიდის თავის დიამეტრს - 6 მიკრონს). თუ ქმრის ან სპერმის დონორის სპერმაში ვერ ხერხდება ვერცერთი სპერმატოზოიდის აღმოჩენა (აზოოსპერმია), არსებობს მამაკაცის კვერცხიდან მათი ქირურგიული გზით მოპოვების შესაძლებლობა.
• გადაიყვანს ICSI-სთვის შერჩეულ სპერმატოზოიდს უმოძრაო მდგომარეობაში: ახდენს მისი კუდის გადახეხვას, რათა ოოციტში შეყვანის შემდეგ მან ვერ შეძლოს გარეთ გამოსვლა.
• ახდენს კვერცხუჯრედის ორიენტირებას გარკვეული სახით, უარყოფითი წნევის ხარჯზე მას მიმწოვზე ამაგრებს, რათა ოოციტმა არ იმოძრაოს ICSI პროცედურის დროს.
• ემბრიოლოგი ნერგავს ყველაზე სიცოცხლისუნარიან სპერმატოზოიდს კვერცხუჯრედის ციტოპლაზმაში, ახდენს რა სპერმატოზოიდის ინექციას ნემსით, მიკროსკოპით კონტროლის პირობებში.
• ხდება მიმწოვში უარყოფითი წნევის დაგდება და კვერცხუჯრედი გამოთავისუფლდება.
• განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი თავსდება ინკუბატორში 37°C ტემპერატურაზე და ნახშირორჟანგის 5%-იანი კონცენტრაციის პირობებში. ამჟამად ICSI გამოიყენება IVF-ის შემთხვევების დაახლოებით 50%-ში. მოცემული პროცედურა შეიძლება დასრულდეს წარმატებული ჩასახვით იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეაკულატში მოიპოვება თუნდაც ერთი ჯანსაღი სპერმატოზოიდი.

თუ სპერმოგრამების სერიამ აჩვენა სიცოცხლისუნარიანი სპერმატოზოიდების არარსებობა ეაკულატში, თვით უშვილობის მძიმე ფორმების შემთხვევაშიც კი მამაკაცი შეიძლება გახდეს მამა TESE (testicular sperm extraction) მეთოდიკის წყალობით. ეს არის მიკროქირურგიული ოპერაცია, რომელიც სპერმატოზოიდების უშუალოდ კვერცხის სათესლე არხებიდან მოპოვების საშუალებას იძლევა. მაღალი სიზუსტის ოპტიკური აღჭურვილობის კონტროლქვეშ გამოიყოფა ჯანსაღი სასქესო უჯრედები, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას განაყოფიერებისათვის 72 საათის განმავლობაში ან დაექვემდებაროს (სავარაუდოდ, ვებგვერდზე ტექსტის ნაწილი აკლია - მთარგმნ. შენიშვნა)

TESE პროცედურის უპირატესობები:

• ფრთხილი მეთოდიკა: არ ხდება სპერმატოზოიდების ტრავმირება ნემსით, როგორც ეს შეიძლება მოხდეს ასპირაციული ბიოფსიის დროს
• TESE + IVF-ის გამოყენება: IVF-ის დაგეგმვისას TESE-ის შემდეგ სპერმატოზოიდები გადის საფუძვლიან კვლევას ინფექციების, დნმ-ის ფრაგმენტაციისა და სხვა რისკების არსებობის კუთხით;
• უნაყოფობის მკურნალობის ობიექტური პროგნოზი: ტრავმებისა და გართულებების შემთხვევაში გადატანილი დაავადებების შედეგად შესაძლებელია იმ მდგომარეობის კორექცია, რომელმაც გამოიწვია სპერმატოზოიდების ტრანსპორტის დარღვევა (თესლგამომტანი გზების მიკროქირურგიული რეკონსტრუქცია);
• მაღალი შედეგიანობა: ხდება მასალის საკმარისი რაოდენობით აღება სიცოცხლისუნარიანი სპერმატოზოიდების შესარჩევად.

საქართველოს ლიბერალური კანონმდებლობა აცხადებს, რომ ბავშვის მშობლებად ითვლება წყვილი და არა სუროგატი დედა. სუროგატ დედას არ გააჩნია მშობლის უფლებები გაჩენილ ბავშვზე. საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, სუროგატი დედის მიერ შობილი ბავშვები დაუყოვნებლივ იღებენ დაბადების მოწმობებს, რომლებშიც მითითებულია მომავალი მშობლების სახელები.

„ჟორდანიას“ კლინიკის პერსონალური მენეჯერები წარმოადგენენ დამაკავშირებელ რგოლს სუროგატ დედებსა და პაციენტებს შორის, ისევე როგორც სუროგატ დედებსა და ექიმებს შორის. ისინი სრულად უწევენ კოორდინაციას პროცესს, ახორციელებენ ურთიერთობებისა და ვალდებულებების მართვას.